NAGRYWANIE DŹWIĘKU DO FILMU PRZYRODNICZEGO – PODSTAWY

Dzisiaj chciałem podzielić się z wami garścią informacji na temat nagrywania dźwięków do filmu przyrodniczego. Jest to tylko zasygnalizowanie tematu, ponieważ jest to bardzo obszerna dziedzina. Ja natomiast z racji wykonywanej profesji mam podstawową wiedzę na ten temat. Oczywiście muzyka to też udźwiekowienie filmu i równie obszerna oddzielna dziedzina. Ten temat postaram się opisać w jednym z kolejnych artykułów.

 

Podstawy

Integralną częścią każdego filmu przyrodniczego i filmu w ogóle jest dźwięk i muzyka. Oba te składniki pozwalają poczuć atmosferę pokazywanego miejsca, emocje związane z wydarzeniami na ekranie oraz podkreślają zachowania zwierząt. Ścieżka dźwiękowa do filmów przyrodniczych składa się najczęściej z trzech opcji: Pierwsza to nagrywanie materiałów w plenerze podczas filmowania. Druga to wykupywanie licencji do istniejących już materiałów w bibliotekach dźwięków. Trzecia opcja to dogrywanie dźwięków bezpośrednio związanych z materiałem filmowych, ale których nie dało się nagrać w czasie produkcji. Wtedy dogrywa się w studiu dźwieki do konkretnych ujęć. Jest to tzw. technika foleya, którą zajmuje się imitator efektów dźwiękowych, (ang. foley artist).

W internecie na temat techniki foleya można znaleźć kilka obszernych artykułów, dlatego nie będę zagłębiał się w to zagadnienie. W moim filmie o Pluszczu wykorzystywałem foley do odtworzenia m.in. plusku wody. Efekt możecie zobaczyć sami poniżej.

Udźwiękowianie filmu nie polega jedynie na dodawaniu nowych dźwięków. Przy nagrywaniu w terenie, bardzo często oprócz pożądanych dźwięków mikrofon wyłapuje wiele innych fal, które wpływają na czystość materiału. Nagrywając np. jakiegoś ptaka na drzewie mikrofon wychwytuje dźwięki otoczenia, np. głosy, trzask gałęzi, czy szczekanie psa. Wtedy dźwięki takie należy usunąć ze ścieżki w postprodukcji.
Nagrywanie w terenie

Nagrywanie dźwięków w naturze niesie za sobą spore wyzwania. Czasem nawet większe niż nagrywanie obrazu. Oczywiste jest, że tak jak i reżyser czy operator, tak i dźwiękowiec nie może liczyć na współpracę przyrody. Również musi liczyć się z tym, że jego praca nie może wpływać na zachowanie zwierząt kiedy stara się podejść bliżej. A musi podejść jeszcze bliżej niż kamerzysta, ponieważ w przeciwieństwie do kamery mikrofon ma znacznie bardziej ograniczony zasięg. Dość częstym rozwiązaniem jest umieszczenie mikrofonów w miejscu gdzie potencjalnie zwierze może się pojawić i oddalenie się na bezpieczną odległość.

W przeciwieństwie do obiektywu, którym można zogniskować konkretny fragment rzeczywistości i pominąć niepożądane obiekty tak w przypadku nagrywania dźwięków nie jest to możliwe. Nawet najbardziej kierunkowe mikrofony zbierają szerokie spektrum fal, które wpływają na jakość nagrania. Jak pisałem wyżej, kierując mikrofon w stronę np. ptaka na gałęzi nie da się nie nagrać otoczenia.

Nagrywanie w studio

Oprócz nagrywania techniką foleya, o której wspomniałem wyżej, dźwiękowcy przynoszą Life in the undergrowthczasem swoich bohaterów do studia, gdzie w kontrolowanych warunkach mogą nagrać czysty dźwięk. Najczęściej są to owady, które łatwo kontrolować. Przykładem tego może być praca nad telewizyjną serią BBC Zadziwiające życie bezkręgowców (oryginał, Life in the Undergrowth). Użyto wtedy bardzo czułych mikrofonów, stworzonych specjalnie na potrzeby projektu.

Jaki sprzęt na początek

A zatem jakim sprzętem należy dysponować, żeby móc nagrywać dźwięki przyrody. Żeby w ogóle zacząć nie trzeba wydawać fortuny ani szukać inżyniera dźwięku, który stworzy nam dedykowany mikrofon, jak w przypadku produkcji z BBC. Rozpiętość cenowa sprzętu do nagrywania jest duża i wszystko rozbija się głównie o zasobność portfela. Aby móc zacząć nagrywać przyrodę na poziomie minimalnym potrzebny jest mikrofon, rejestrator dźwięku i słuchawki.

Mikrofon

Do dyspozycji są zazwyczaj dwie opcje. Pierwsza to mikrofon kierunkowy typu shotgun, który jest bardzo czułym urządzeniem zbierającym wszystkie dźwięki z jednego kierunku. Druga opcja to mikrofon paraboliczny, który wzmacnia dźwięk.

Mikrofon typu shotgun jest tak opracowany by eliminował fale nadchodzące z boku. Jego zasięg jest jednak bardzo ograniczony. Shotgun jest poręczny i można z nim chodzić po chaszczach do woli lub ustawić na statywie, co zazwyczaj jest najlepszym rozwiązaniem.

Mikrofon paraboliczny jest to mikrofon specjalistyczny, który wykorzystuje efekt skupiania fal dźwiękowych na talerzu przypominającym antenę satelitarną. Mikrofon umieszczony w centralnej części talerza, skierowany jest w jego stronę. W ten sposób zbiera głównie sygnał zogniskowany w tym punkcie. Dzięki temu dźwięk jest wzmocniony i bardziej ukierunkowany. Niestety minusem jest jego rozmiar i cena. Minimalna rekomendowana średnica talerza wynosi 50cm. Niektóre firmy jak telinga produkują zarówno same mikrofony jak i talerze. Są to jednak dość drogie urządzenia zwłaszcza dla początkującego. Z czasem kiedy nabierzesz doświadczenia przy nagrywaniu dźwięków w plenerze, możesz pomyśleć o samodzielnemu zbudowaniu takiego talerza.

Rejestrator dźwięków

Obecnie na rynku jest cała masa rejestratorów dźwięków, które można użyć do nagrywania przyrody. Podstawą przy wyborze rejestratora są możliwości redukcji szumów, które mogą być znaczne w przypadku najtańszych modeli. Dobrą opcją wartą uwagi przy wyborze sprzętu jest możliwość edytowania plików. Czyli aby można było zapisywać dźwięki według odpowiedniego schematu i nazewnictwa. Ważne jest również aby rejestrator miał możliwość wyboru formatu zapisu dźwięków np. wave lub mp3, przy czym najlepiej nagrywać pliki nieskompresowane.

Słuchawki

Słuchawki dają wgląd w to jak mikrofon odbiera dźwięki, które chcesz nagrać. Pozwalają również do pewnego stopnia odciąć się od dźwięków z otoczenia. Słuchawki najlepiej powinny mieć budowę zakrywającą całą małżowinę uszną. Gąbka okalająca ucho pozwala wytłumić dźwięki z otoczenia.

Format zapisu

Ważnym aspektem nagrywania dźwięków jest ich format zapisu i organizacja. Pliki dźwiękowe zazwyczaj nie są zbyt duże i podczas przechadzki po lesie można nagrać ich dużą ilość na pojedynczą kartę. Dlatego dobrze jest zorganizować sobie pliki według konkretnego schematu, by można je było szybko znaleźć. Poniżej lista przykładowych punktów.

• Tytuł,

• Gatunek zwierzęcia,

• Data i godzina nagrania,

• Miejsce nagrywania,

• Długość nagrania,

• Użyty sprzęt i inne.

 

Na koniec mały bonus w formie żartu. Zobacz jak foley robią profesjonaliści. To mój ulubiony filmik. Miłej zabawy.